نویسنده مجموعه تلویزیونی «وضعیت سفید» در گفتگوی اختصاصی با آی‌فیلم، به مولفه‌های موفقیت این سریال در جذب مخاطب و خاطره انگیز بودن قصه خانواده‌ای پر جمعیت در شرایط حملات رژیم بعث اشاره کرد.
به گزارش آی‌فیلم، هنگام شروع موشک باران تهران از زمستان ۱۳۶۶ اعضای خانواده‌ای پرجمعیت که تقریباً همه با هم قهر هستند و اختلاف دارند برای دوری از حملات دشمن ساکن باغ مادرشان در روستایی واقع در حومه تهران می‌شوند. روستایی که مدرسه اصلی آن تبدیل به محل اسکان بخشی از اهالی جنگ زده شده‌است. استقرار این خانواده در باغ و هم‌جواری آنها با مردم روستا که در اوج همدلی بسر می‌برند، حوادث گوناگونی را برای خانواده رقم می‌زند که باعث درک آنها از مشکلات یکدیگر و ریشه‌های بی‌اهمیت اختلافاتشان می‌شود. سریال «وضعیت سفید» در واقع روایتی از زندگی اجتماعی مردم در زمان جنگ است و سرشار از خاطرات نوستالژی. به همین بهانه با "هادی مقدم دوست" که در کنار "حمید نعمت الله"، نویسندگی این مجموعه را به عهده داشته گفت و گو کردیم که می خوانید.
"وضعیت سفید" پر از جزیی نگری در خاطرات نوستالژی دهه 60 است که فارغ از موضوع جنگ، سبک زندگی آن دوره را بازنمایی می کند. این همه جزییات را چگونه در فیلمنامه گنجانده و به آن صورت دراماتیک بخشیدید؟ چقدر تجربه های شخصی خودتان در این خاطرات آمده است؟
قطعا جدا از تجربیات شخصی نیست، گاهی شما درباره یک دهه با برداشت از زندگی و مشاهدات خود اثری را می‌نویسید و گاهی با تحقیق. طبیعتاً فردی که در دهه 60 زندگی کرده و آن دوران را خوب درک کرده، از این تجربه برای نوشتن بهره می برد؛ اما همان نویسنده اگر در دهه 30 زندگی نکرده باشد، باید به سراغ تحقیقات برود. اما دراماتیزه کردن جزییاتی که در فیلم می‌بینید همان کار فیلمنامه نویسی است. گاهی درام و موقعیت نمایشی از خود جزییات شروع می شود و گاهی شما برای کمک به موقعیت نمایشی مورد نظر از جزییات کمک می‌گیرید. اما غالبا اینطور است که اول اصطلاحا داستان را پیدا می کنیم و بعد اگر جزییات با آن جور بود، از آنها استفاده می کنیم و کمتر پیش می آید که طراحی داستان بر پایه جزییات باشد، مگر اینکه داستان درباره خود آن جزییات باشد و جزییات از ابتدا در موقعیت نمایشی نقش کلیدی داشته باشد .
"وضعیت سفید" درباره دورانی است که وضعیت قرمز جنگی حاکم بود. چه شد که عنوان سریال را وضعیت سفید انتخاب کردید و نمادهای معنایی آن چیست؟
نگاه کلی و هدف اصلی سریال ایجاد وحدت در خانواده‌ای بود که علی‌رغم اختلاف و قهر و کدورت، در شرایط جنگی با هم مسیر آشتی را طی می‌کردند، خب پس روحیه کلی کار درباره و برای صلح و وحدت بود. انتخاب این اسم هم مرتبط با همین روحیه بود. نام "وضعیت سفید" نام آرامش بخش و دلگرم کننده ای ست. این دلگرمی و آرامش همان هدفی بود که سریال بر پایه آن بنا شده بود. آخرین قسمت سریال همه با هم قرار است یک عکس یادگاری بگیرند و در سویی دیگر یک موشک خنثی می‌شود و امیر فریاد می‌زند وضعیت سفید شد . همه تلاش برای رسیدن به آن نقطه کانونی وضعیت سفید بود.
وضعیت سفید روایتی جامعه شناسی از دوران جنگ است و در واقع به اوضاع اجتماعی زمان جنگ می پردازد. بر این اساس آیا باید آن را یک اثر اجتماعی دانست یا ذیل ژانر جنگ تعریف کرد؟
قرار دادن آثار در طبقه‌بندی ها کار راحتی نیست، این کار خود به خود باعث می‌شود نگاه به کار محدود شود و فقط در یک طبقه قرار بگیرد. کارها را می شود در طبقه های گوناگون قرار داد. مثلاً همین کار را هم می توان در گروه کارهای جنگ و هم کار اجتماعی و هم حتی کار عاشقانه قرار داد. کار وضعیت سفید هم وجه اجتماعی پررنگی دارد و هم وجه مربوط به جنگ آن وسیع و اساسی است.
اکنون در شرایط بحران قرار داریم هم از لحاظ اقتصادی هم از لحاظ سلامت و شیوع بیماری کرونا. در واقع در یک وضعیت قرمز اجتماعی و اقتصادی. به نظر شما بازپخش این سریال از شبکه آی فیلم چقدر می تواند کارکردهای فرامتنی و اجتماعی داشته باشد؟
ما این روزها آن حالت اجتماعی سال های دهه 60و قبل تر از آن را تا حدودی از دست داده‌ایم. در کلان شهر ها موضوع خویشاوندی و ارتباطات خانوادگی تا حدودی کمرنگ شده است و اجتماعات بر اساس شغل و علایق و سلایق و دیدگاه های مشترک معنا می شوند . حالا در این ایام کرونایی مضاف بر اوضاعی که عرض کردم، اجتماعات و دور هم بودن به یک اندازه بسیار ناچیز رسیده است. در این روزهای کروناست که دوباره به ما ثابت شد انسان موجودی اجتماعی است. با اینکه در دو دهه گذشته تمرکز بر فردیت افزایش یافته و حتی اهتمام به موضوعات فردی ارزش شده بود؛ اما کرونا ثابت کرد آدم ها نیازمند دور هم بودن هستند. سریال وضعیت سفید سریالی درباره دور هم بودن است. در این سریال یک خانواده با وجود اینکه با هم قهر هستند، دور هم جمع می‌شوند و کم کم به وحدت می رسند. شاید در این ایام کرونایی این گردهمایی و دیدارهای خانوادگی برای تماشاچی جذاب باشد. کاش این کرونا تمام شود و آدم ها باز بتوانند پیش هم بروند و پیش هم بمانند.
در وضعیت سفید نه با یک داستان کلی و خطی که با مجموعه ای از داستانک ها و خرده داستان ها مواجه هستیم. گرچه همه آنها به هم ربط پیدا می کند. آیا نگران نبودید با این ساختار، مخاطب نتواند با شخصیت های قصه ارتباط برقرار کند؟
ساختارهای متفاوت روایت همیشه نگران کننده است و این نگرانی فقط به خاطر این است که شما در حال انجام کاری هستید. تماشاچی به نتیجه آن عادت ندارد . یک ساختار روایتی که قصه ها اصطلاحا به هم لینک می‌شود و با پیوند می‌خورد، طبعا می تواند در نگاه اول شاخه شاخه و حتی چند پاره به نظر برسد؛ اما خوشبختانه مخاطب رفته رفته با این شکل روایت خودمانی شد و البته کارگردانی و خوش ساختی اثر و شخصیت های داستان و دلبستگی به خاطرات به این خودمانی شدن کمک کردند.
وضعیت سفید در دل جنگ از اهمیت زندگی حرف می زند. آیا می توان این گزاره را پیام اصلی سریال دانست؟
در واقعیت هم همینطور است و در همه بحران ها همواره زندگی جریان دارد . همین امروز در کرونا زندگی جریان دارد.
مصاحبه کننده: سید رضا صائمی
م ن/ه خ
